Przysłówki to słowa rozszerzające znaczenie jakiegoś odpowiedniego czasownika lub przymiotnika. Przysłówki są nieodmienne.
- Przysłówki utworzone regularnie od przymiotników mają zakończenia -o (albo -e po spółgłoskach č, š, ž).
przykład:
mnogy (liczny, mnogi, przym.) → mnogo (mnogo, licznie, wiele, przys.)
dobry (dobry, przym.) → dobro (dobrze, przys.)
maly (mały, przym.) → malo (mało, przys.)
novy (nowy,
przym.) → novo (na nowo, od nowa, przys .)
priemy (prosty,
przym.) → priemo (prosto,
przys .)
povratny powrotny,
przym.) → povratno (powrotnie, z powrotem,
przys.)
levy (lewy,
przym.) → levo (na lewo,
przys .)
desny (prawy (strona),
przym.) → desno (na prawo,
przys.)
pravy (prawy, sprawiedliwy
przym.) → pravo (sprawiedliwie,
przys.)
krivy (krzywy,
przym.) → krivo (krzywo, przys.)
sviežy (świeży,
przym.) → svieže (świeżo,
przys.)
- Przymiotniki -sky, ... dają przysłówek -ski.
przykład:
novosloviensky (nowosłowiański, przym.) → novoslovienski (po nowosłowiańsku, przys.) Uwaga! Wymowa taka sama!
englijsky (angielski, przym.) → englijski (po angielsku, przys.)
zaimki przysłowne
Niektóre przysłówki tworzone są od rzeczowników (w niektórych przypadkach) oraz opcjonalnie z przyimkami lub zaimkami. Taka struktura jest następnie zapisywana razem jako jedno słowo i zachowuje się jak jedno słowo. Są to na przykład:
vkupie
|
v kupie (Msc)
|
razem (oryginalnie: w kupie, w grupie; por. "Kupą mości panowie..., trzymać coś w kupie, zebrać się do kupy itd")
|
| izjutra |
iz jitra (D)
|
jutro (
oryginalnie : z rana)
|
| gorie |
gorie (Msc)
|
u góry, w górze, w górę, do góry (
oryginalnie : góra w miejscowniku) |
| dolu |
dolu (
Msc )
|
w dół, na dół, na dole, u dołu (
oryginalnie : dół w miejscowniku) |
letom
|
letom (N)
|
latem, w lecie
|
| zimoj |
zimoj (N)
|
zimą, w zimie
|
| jutrom |
jutrom (N)
|
rano, o poranku, o świcie, rannym brzaskiem |
| včera |
večera (D)
|
wczoraj (oryginalnie : wieczór w dopełniaczu) |
| doma |
doma (D)
|
w domu, doma, (w j. pol. można spotkać np. wyrażenie: "Mama doma?") (oryginalnie : dom w dopełniaczu) |
| jutras |
jutra sego (D)
|
dzis rano, tego ranka (oryginalnie : ten ranek w dopełniaczu) |
| polednes |
poledne sego (D)
|
dziś w południe (oryginalnie : to południe w dopełniaczu) |
| večeras |
večera sego (D)
|
dziś wieczorem, tego wieczoru (oryginalnie : ten wieczór w dopełniaczu) |
| dnes |
dne sego (D)
|
dziś, dzisiaj (oryginalnie : ten dzień w dopełniaczu) |
| nočis |
noči sej (D)
|
dzisiejszej nocy (oryginalnie :ta noc w dopełniaczu) |
przysłówki pytajne i odpowiedzi
| aktualne położenie |
przemieszczenie
|
żądane położenie
|
czas |
sposób |
numeral adverb
|
|
kdie?
|
gdzie? |
kudie?
|
dokąd?
|
kamo? |
gdzie?
|
kogda |
kiedy?
|
kako?
|
jak?
|
koliko? |
ile?
|
interrogative
|
sdie
|
tu |
sdie |
tu |
semo |
tu |
segda |
teraz |
- |
- |
- |
- |
dmnstr. exactly
|
| tudie,tu |
tu |
tudie,tu |
tu |
tamo |
tam |
togda |
teraz
|
tako |
tak
|
toliko |
tyle
|
demonstrative
|
| ovdie |
ówdzie |
ovdie |
ówdzie |
ovamo
|
tam |
ovegda |
owego czasu |
ovako |
owak |
- |
- |
dmnstr. roughly
|
| ondie |
tu |
ondie |
tu |
onamo
|
tam |
onegda |
onegdaj, onego czasu |
onako |
tak, w ten sposób
|
- |
- |
dmnstr. distantly
|
| indie |
gdzie indziej |
inudie |
gdzie indziej |
inamo |
gdzie indziej
|
inogda |
kiedy indziej |
inako |
inaczej
|
- |
- |
alternatively
|
| nikdie |
nigdzie
|
nikudie
|
nigdzie
|
nikamo
|
nigdzie
|
nikogda
|
nigdy |
nikako
|
nijak
|
nikoliko
|
nic |
nowise, no way
|
| niekdie |
gdzieś
|
niekudie
|
gdzieś |
niekamo
|
gdzieś |
niekogda
|
czasami |
niekako
|
jakoś
|
niekoliko
|
trochę, nieco |
some, any
|
vsekdie
|
wszędzie |
vsekudie
|
wszędzie |
vsemo |
wszędzie |
vsegda
|
zawsze | vsekako |
wszelako
|
- |
- |
always |
- Uwaga do tej tabeli: istnieje wiele symetrii między zaimkami, liczebnikami i przysłówkami spowodowanych przez te same przedrostki (e.g. t-, in-, ni-, nie-, vs-). Szczegóły znajdują się w rozdziałach o zaimkach i liczebnikach.
-
Przysłówki kamo?, semo, tamo, ... mągą w kombinacj z przedrostkiek ot- (z) utworzyć przysłówki otkamo? (skąd?), ot tamo (z tamtąd), ...
- Adverbs kako, nikako, niekako, ... mają opcje alternatywne jako, nijako, niejako, ...
stopniowanie
Stopniowanie przysłówków jest bardzo podobne do stopniowania przymiotników. Także ma 4 poziomy i dwa tryby pracy: bezpośrednie (regularne) i opisowe. Jest przedrostek naj- (taki sam jak w przypadku przymiotników) i przyrostek -ieje (albo -eje po c, s, z, č, š, ž).
Istnieje pięć nieregularnych przysłówków utworzonych z odpowiednich przymiotników w nieregularnym stopniu wyższym : bolše, lučše, unše, menše, gorše.
przykłady:
- silno = mocno
- silnieje = vyše silno = mocniej
- najsilnieje = najvyše silno = najmocniej
- najsilno = mnogo silno = bardzo mocno
idiomy
Podobnie jak niemal w każdym języku, język nowosłowiański ma również idiomy. Zostały dobrane wg zasady maksymalnego podobieństwa do języka mówionego i prostoty. Proszę się je nauczyć:
jest treba C M/bezokolicznik
|
trzeba (komu? czemu?) |
hoču C czas.
|
chcę (komu? czemu?)
|
v redu
|
w porządku
|
i jako li že
|
chociaż, i jako że |
drug druga
|
jeden (dla, do) drugiego |
| otnošeno |
odnośnie do..., odnosząc się do... |
na žalkost
|
niestety |
na štastije
|
szczęśliwie, na szczęście |
ače ... potom ... ali
|
jeżeli...zatem, następnie, potem...jeszcze, inny, jednakże
|
przykłady
Treba jest pisati pismo. = Trzeba pisać list.
Treba jest Tebie pisati pismo. = Trzeba Ci pisać list (Musisz pisać list).
Hočeme Vam iti do Pragy. = Chcemy, abyście jechali do Pragi.
Dobro govoriš novoslovienski. = Dobrze mówisz po nowosłowiańsku.
|
